Sosyal medyada Çin kaynaklı 10 Ağustos 2009 tarihli bir haber gözüme ilişti. Burhan Şehidi, ölümünün 20. Yıldönümünde, Çin Komünist Partisi ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi Komitesi tarafından, Beijing’te düzenlenen bir toplantıda anılmış. Yapılan açıklamada: ‘ Bir avuç bölücü güç, 1940'larda Sincan’da "Doğu Türkistan" adıyla ayrı bir yönetim kurmaya kalkınca, zamanın Sincan Eyaleti Başkanı olan Şehidi, sahip olduğu tarih bilgisine dayanarak, bölücü güçlerde mücadele etti’ denilmiştir. Haber şöyle devam ediyor: " 'Doğu Türkistan' kurma girişimi yenilgiye uğratıldıktan sonra bölücü güçler, 1948 yılının sonunda yine harekete geçti. Burhan Şehidi, 'Doğu Türkistan' güçleriyle mücadele etti. Şehidi, zengin tarih bilgisiyle 'Doğu Türkistan'ın kaynağını ve özünü gün ışığına çıkardı, Sincan’ın vatanla (Çin) ilişkisini açıkladı’. Şehidi, Çin Hükümeti tarafından ‘vatansever’ olarak tanımlanıyor.
Şehidi (1894-1989). Doğu Türkistanlılar için gerçekten bir vatansever miydi? Başkurdistan Cumhuriyetinin sabık cumhurbaşkanı ve ünlü tarihçi Zeki Velidi Togan, Hatıralar’ında, Burhan Şehidi’nin ‘Sinkiyang eyalet hükümetinin mümessili’ sıfatıyla, kendisini İstanbul’da ziyaret ettiğini yazar. Kendisinin köken olarak Kazan Aksulu bir Tatar olduğunu; 1912 yılından beri Urumçi’de ticaret ve kamu işleriyle meşgul olduğunu öğrenmiştir. Togan, Şehidi’nin kendisiyle ilgili olarak verdiği bilgilere inanmamış ve onun hakkında yakın arkadaşı Alimcan İdrisi’den bilgi almıştır. Buna göre, Şehidi, bir taraftan Çang-kay-şek’e, diğer taraftan da Ruslara çalışan bir tüccardır. Daha çok Çin Kızıllarının en güvendiği bir adam olmuştur. 1949’da Mesud Beyin hükümeti dağılınca Doğu Türkistan’da kalan milliyetçileri Kızıllara (Çin Komünistleri) öldürten adam olduğunu öğrenmiştir. Özellikle Osman Batur aleyhinde hem Ruslara hem de Kızıllara hizmet etmiştir. 1957’de Osman Batur’u Kızıl Çinlilere idam ettiren adamdır. Zeki Velidi’nin, onun hakkındaki düşünceleri olumsuzdur: onun için ‘ dünyada gördüğüm ve tanıdığım büyük münafıklardan biri’ tanımlamasını yapmıştır. Şehidi, onda, ‘karanlık bir şahsiyet intibaını’ bırakmış ve bir daha kendisiyle görüşmediğini söylemektedir (s. 482). Ayrıca, Şehidi’nin kendisine, Doğu Türkistan tarihi yazmasını tavsiye ettiğini de belirtir.
Amerikan tarihçi James Millward onun hakkında şu bilgiyi verir: ‘Ahmed Kemal’in (İttihad Terakki’nin adamlarından) muhabirlerinden biri, daha sonra Çin Milliyetçisi (Guomindang) ile Çin Komünist Partisi yönetimi arasındaki geçiş döneminde Sincan eyaletinin başkanı olacak olan Tatar Burhan Şehidi (Şahidullah) idi. 1940'ların sonlarında Burhan, Çin milliyetçiliğini benimsiyordu, ancak 1920'lerde o ve kuzey Sincan'daki diğer Tatarlar Türk milleti hakkında endişeleniyorlardı. Ahmed Kemal, anılarında, kendisinin ve Burhan'ın "milletlerini düşman güçlerine karşı savunmak için" işbirliği yaptıklarını yazıyordu.." Burhan'ın daha sonra ÇHC'de yayınlanan kendi anılarından olmasa da bu Ahmed’in anılardan da biliyoruz ki, Burhan, Cedid hareketinin Tatar kurucusu İsmail Bey Gaspıralı’nın (1851-1914) okuyucusu ve hayranıydı. Urumçi'de Turan (Türklerin Orta Asya topraklarına romantik bir isim) başlıklı bir dergi yayınladı. Burhan ve diğer yerel Rus Türk tüccarları ve aydınları da enerjilerini eğitime yönlendirdiler. Muhafazakâr kesimin eleştirilerine rağmen Uygur mollaları ve tüccarları (genellikle valinin kışkırtmasıyla), 1920'de Urumçi'deki ilerici Türkler modern bir okul açmak için para yatırdılar. Dersler ve öğretmen maaşları için fon bağışladı. 1947-9’da görev yapacak olan Burhan, Sincan eyaletinin Guomindang başkanı Mesud Sabri bir zamanlar özel bir okulda öğretmenlik yapmıştı. Pan-Türk fikirlerinden oldukça etkilenmiştir. Burhan Şehidi, Uygurca, Çince ve Rusça bir sözlük yayınladı. Nihayet Ocak 1949'da Nanjing, Mesud Sabri'nin yerine Burhan'ı getirdi. O, Kazan'da Aksu kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen bir Tatar, Almanya ve Sovyetler Birliği'nde seyahat etmiş ve eğitim görmüştür. O, daha sonra, Şeng Şikay tarafından "Troçkist" olduğu gerekçesiyle hapsedildi ve daha sonra Zhang Zhizhong'un yardımcılarından biri olarak görev yaptı. Burhan, Sincan'da GMD ile ÇKP yönetimi arasındaki geçişte başkanlık etti; Sincan'ın mali durumunu istikrara kavuşturmada kısmen başarılı oldu. Türk milliyetçi örgütlerinin genişlemesine izin verdi. Burhan'ınki uzlaşmacı bir yönetimdi. Burhan, büyük bir nüfuza sahip olmasa da, Sincan İl Başkanı olarak görevine devam etti. Aynı zamanda Çin İslam Derneğinin ilk başkanı olarak görev yaptı. Burhan, sonra, vatana ihanetle suçlandı ve tasfiye edildi (Eurasian Crossroad).
Doğu Türkistan’da hem Ruslar hem de Çinliler, devleti yıkmak için, kendileriyle işbirliği yapabilecek yerli, özellikle göçmen işbirlikçiler buldular. Ali Han Töre’nin anılarında da anlatıldığı gibi, Şehidi, bunlardan biridir. Doğu Türkistan’da Türk milliyetçiliğine karşı olan Tatar kökenli Çin komünisti Şehidi, Doğu Türkistan devletini yıkan yerli işbirlikçilerden biriydi. Başlangıçta Türkçü ve Turancı olmasına rağmen, sonradan komünist olan Şehidi, kişisel menfaati için Kızıllarla işbirliği yaparak Sincan valisi olmuş ve Doğu Türkistan davasına (Türk milliyetçiliği ve İslam) zarar vermiştir