Devlet Arşivi belgeleri arasında, Başkurdistan’ın eski cumhurbaşkanı Zeki Velidi Togan’ın (1890-1970) Yusuf Akçuraoğlu’na yazdığı bir mektup (Sıra No: 27, 571, 36022) bulunmaktadır. Afganistan’ın Kabil kentinden yazılan 25 Eylül 1923 tarihli mektupta, Togan, kendisinin Hindistan-Mısır-İstanbul yoluyla gelmek istediğini; ailesinin de Bakü-Tiflis-Batum yoluyla Türkiye’ye gelmek istediğini yazıyor. Ayrıca, o, ailesini ve yazma ve matbu kitaplarını Türkiye’ye getirmek istemektedir. Bunun için de Akçura vasıtasıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığından destek talep etmektedir. Mektup, Tatarca olarak kaleme alınmıştır. Togan’ın Türk vatandaşlığına geçmesinde Akçura’nın etkili olduğu anlaşılıyor.
Ankara, Hariciye Nezaret, Yusuf Akçuraoğlu Efendi’ye
Muhterem Arkadaşımız Yusuf Efendi!
Bir gün sonra Kabil’den İstanbul-Ankara niyetiyle Hindistan’a yollanacağım. Hüda nasib ederse iki ay vakitten sonra varırmız diye ümid edemin. Sizlerde kendüm üçün mühim olan bir iki yumuşum bar:
1- Evvel, bana İstanbul ve umumen Türkiye’ye girmek üçün Mısır’da Türkiya’nın sefiri olur ise Mısır sefirlerine olmazsa İstanbul valisine bizleri (eski adamımız, refikimiz Başkurd Abdülkadir) İstanbul’a kabul etmek hakkında emir verilsün. Bunu rica ederim. Çünkü pasaportlarımız yoktur.
2- İkinci, Taşkend’de bulunan ailemi bereber (Nefise isminde) ve refikimnin ailesini (Mahbube isminde) bereber erkek refikleri ilen Bakü-Tiflis-Batum tarikiyle İstanbul’a geçmeklerine müsaade edilmesini Rusya hükümetinden soradım. İhmal, soradıkmı kabul ederler. Türkiye Hariciye Nezaretinden icazet rica ederim ki Türkiye hükümetinin Tiflis ve Batum’dağı şehbenderlerine bizim ailemiz müracaat ettiği vakit Türkiye’ye girmekge vize (icazet) vermeklerini.
3- Üçüncü iltimasım: benim Taşkend’de kitaplarım var. Bunlardan matbu eserlerini ailem kendisi ilen götürür. Amma yazma (kalemi) eserlerim var. Bunları ise ailem kendüsi ilan götürebilmez. Uşbu sebebden Taşkend’deki refiklerimizden rica ettim ki bu gibi yazma eserlerimi (tarihi, ilmi ve siyasi eserler) Moskova’ya alub varub sefirine tabşırmasunlar. Bunları sizden rica ederim ve Hariciye Nezareti vasıtasıyla yaparsız diye ümid ettim. Kendüm Türkiya’ga bir siyasi adam sıfatıyla varmayorum. Ben, adi bir müsafir olarak varıyorum. Ben lüzumu olur diye bu husus-ı mahsusu ihtar etmegini tiyuş gördüm.
Baki ihtiramat-ı tamme
Sabık Başkurdistan hükümet reisi Ahmed Zeki Velidi
25 Sintabr 1923, Kabil